Amazon Nehri’nde Gizemli Bir Doğa Harikası: Kaynayan Nehir
Yerel halk tarafından uzun yıllardır bilinen bu doğa harikası, ilk olarak 2011 yılında jeobilimci Andrés Ruzo tarafından dünyaya tanıtıldı. Volkanik alanlardan uzak olmasına rağmen kaynama noktasına kadar ısınabilen bu nehir, bilim insanları için yer altı jeotermal süreçlerini ve küresel ısınmanın etkilerini anlamak açısından önemli bir araştırma alanı haline geldi.
Keşif gezileri yapan bilim insanı Andrés Ruzo, nehirde yaptığı ölçümlerde sıcaklığın 100°C seviyesine ulaştığını belirtiyor. “Bunu günlük hayattan bir örnekle açıklarsak, bir fincan kahvenin sıcaklığı yaklaşık 55°C. Bu kadar sıcak suyu fiziksel olarak hayal etmek bile zor” diyor. Nehire dokunan bir insan, saniyeler içinde ikinci ve üçüncü derece yanıklar yaşayabilir.
YILLARDIR EFSANE OLARAK ANLATILIYORDU
Nehir, yıllardır Peru’da bir efsane olarak anlatılıyordu. Ancak Amazon havzasının aktif volkanlardan çok uzakta olması, birçok bilim insanını bu tür bir doğa olayının var olamayacağına inandırmıştı. 2011 yılında Ruzo, bizzat bölgeye giderek bu inanılmaz fenomeni doğruladı.
Bir belgeselde Ruzo, nehirden yükselen sıcak hava dalgasının burun ve akciğerleri yaktığını anlatıyor. “Bu nehre düşen birçok hayvan gördüm. Kuşlardan sürüngenlere kadar farklı türler. İnsanlar gibi karmaşık organizmalar bu sıcaklıklara dayanamaz.” diye açıklıyor.
SICAK SU NEREDEN GELİYOR?
Bu olağanüstü sıcaklık, yeraltından yükselen sıcak su kaynaklarından geliyor. Yağmur suları, çevredeki gözenekli kayaçlara süzülerek yerin derinliklerine ulaşıyor ve burada Dünya’nın çekirdek ısısıyla ısınıyor. Daha sonra, büyük bir fay hattı boyunca yüzeye çıkarken sıcaklığı koruyor ve Shanay-Timpishka’yı adeta bir kazana çeviriyor.
Miami Üniversitesi’nden bilim insanları, kaynayan nehrin küresel ısınmanın geleceğini anlamak için bir doğal laboratuvar görevi görebileceğini düşünüyor. Çalışmanın başyazarı Riley Fortier, “Amazon, bizim isteyip istememize bakılmaksızın ısınacak. Bu yüzden buradaki sıcaklık artışlarının orman bileşimi üzerinde nasıl bir etki yaratacağını anlamak kritik” diyor.
BİRKAÇ TÜR HAYATTA KALABİLİYOR
Araştırmacılar 2022 yılında nehrin bulunduğu bölgeyi ziyaret ederek 70 farklı noktadaki tropikal bitki örtüsünü haritalandırdı. Nehrin daha serin olan üst bölümlerinden başlayarak en sıcak noktalarına kadar analizler yapıldı. Sonuçlar, sıcaklık arttıkça bitki çeşitliliğinin hızla azaldığını gösterdi.
Özellikle nehrin en sıcak bölgesinde yalnızca birkaç türün hayatta kalabildiği belirlendi. Fortier, “Sıcak bölgelerde ağaç çeşitliliği daha düşük. Daha soğuk orman bölgelerinde ise bitki türleri daha fazla ve ekosistem daha dengeli” diye ekliyor.
Araştırmacılar, kaynayan nehrin Amazon’un geleceğine dair korkutucu bir ipucu verdiğini belirtiyor. “Küresel ısınma devam ettikçe, her şey değişecek” diyen Fortier, bütün Amazon’un gelecekte bu bölge gibi olabileceğini söylüyor.
